• Stefan Starzyński – Patron Zespołu Szkół Ekonomicznych w Gorzowie Wielkopolskim

      • Stefan Starzyński urodził się 19 sierpnia 1893 r. w Warszawie przy ulicy Długiej 33. Dzieciństwo spędził w Łowiczu. W tamtejszym gimnazjum brał udział w strajku szkolnym, przez co naukę musiał ukończyć w prywatnym gimnazjum im. E. Konopczyńskiego w Warszawie. Następnie studiował ekonomię na Wyższych Kursach Handlowych (obecnie Szkoła Główna Handlowa). Równocześnie działał w Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej i należał do Związku Strzeleckiego. W sierpniu 1914 roku, czyli w momencie wybuchu I wojny światowej, wstąpił do utworzonych z inicjatywy Józefa Piłsudskiego Legionów Polskich, następnie brał udział w całym szlaku bojowym I Brygady. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku był internowany w Beniaminowie. Po uwolnieniu działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim jako szef sztabu 9 Dywizji Piechoty, a później oficer II (Wywiadowczego) Oddziału Sztabu Generalnego. W wojsku pozostał do 1921, kończąc służbę w stopniu kapitana. Za odwagę i ofiarność odznaczony Krzyżem Walecznych. W 1922 mianowany majorem Wojska Polskiego.

    • Na rozkaz Józefa Piłsudskiego w latach 1922-1924 przejął obowiązki sekretarza generalnego Polskiej Komisji Reewakuacyjnej i Specjalnej, powołanej do realizacji polsko-rosyjskiego traktatu ryskiego. W 1924 wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność w administracji gospodarczej państwa. Pracował w Ministerstwie Skarbu, był członkiem Sekretariatu Komitetu Ekonomicznego Ministrów kierowanego przez premiera i ministra skarbu Władysława Grabskiego. Jako człowiek o czystych rękach demaskował korupcję wśród posłów, chronił interesy skarbu państwa poprzez blokadę diet poselskich. Nowy premier Aleksander Skrzyński, bojąc sie opozycji, nakazał Starzyńskiemu wstrzymać egzekucje z diet poselskich, na co Starzyński złożył dymisję 1 marca 1926. Po przewrocie majowym pracował jako urzędnik ds. szczególnych zleceń przy prezesie Rady Ministrów, dyrektor Departamentu Ogólnego Ministerstwa Skarbu, a następnie wiceminister skarbu, od 1930 do 1935 poseł na Sejm z ramienia BBWR, wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego, potem senator II RP i generalny komisarz Pożyczki Narodowej. W latach 1931-1939 był wykładowcą w Wyższej Szkole Handlowej. W pracach poświęconych gospodarce opowiadał się za aktywną rolą Państwa w kapitalistycznej gospodarce towarowej.

      2 sierpnia 1934 roku Starzyński został mianowany komisarycznym prezydentem miasta stołecznego Warszawy. Jako prezydent stolicy miał wyraźnie sprecyzowaną wizję rozwoju miasta - nie obliczoną na krótką kadencję, ale wybiegającą daleko w przyszłość. Za rządów Starzyńskiego wybrukowano dziesiątki kilometrów ulic. Rozbudowano system kanalizacji, zakładano parki, bulwary nad Wisłą, obniżono ceny za prąd i bilety tramwajowe. Planowano budowę kilku nowych mostów i metra. Podjęto program rewaloryzacji wielu zabytków, zaczęła się akcja "Warszawa w kwiatach" i budowa nowej dzielnicy marszałka Piłsudskiego na Polu Mokotowskim. Starzyński położył też nacisk na rozwój komunikacji i kultury. Wzrosła długość torów tramwajowych, powstał projekt budowy metra. Otworzono ponadto czterdzieści cztery nowe szkoły, rozbudowano Bibliotekę Publiczną. Otwarto Stołeczny Teatr Powszechny.

      • Posiedzenie Rady Miasta Warszawy

      • 18 grudnia 1938 roku Starzyński został oficjalnie prezydentem Warszawy. W obliczu zagrożenia wojną, jako cywilny komisarz obrony przy Dowództwie Obrony Warszawy, przygotowywał stolicę do wojny. W czerwcu 1939 roku, aby zapewnić miastu rezerwy opału i żywności, powołał Miejskie Zakłady Aprowizacyjne. Miesiąc później, we współpracy z innymi działaczami politycznymi, opracował plan ewakuacji rządu ze stolicy. Starzyński zadbał także o to, by zabezpieczyć zbiory Muzeum Narodowego. Zmobilizował także dodatkowe kadry dla służby zdrowia, Straży Pożarnej i komunikacji miejskiej.

        Podczas kampanii wrześniowej po odmowie wykonania rozkazu ewakuacji ze stolicy, sprawował funkcję komisarza cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy. Na propozycję odlotu z Warszawy samolotem przysłanym przez E. Rydza-Śmigłego, odpowiedział gen. J. Rómmlowi jako dowódcy obrony stolicy: "Tak jak Pan dzieli los swoich żołnierzy - tak i ja pozostanę wśród swoich". Rozbudowywał sieć cywilnej obrony stolicy: Ochotnicze Bataliony Obrony Warszawy, Robotnicze Bataliony Obrony Stolicy, Straż Obywatelską, bataliony Pracy i Rada Obrony Stolicy i Stołeczny Komitet Samopomocy Społecznej. Znakomity organizator, podtrzymywał ducha oporu ludności żarliwymi przemówieniami radiowymi. Zachowało się nagranie, w którym wypowiedział pamiętne słowa: „Chciałem, by Warszawa była wielka. Wierzyłem, że wielka będzie. Ja i moi współpracownicy kreśliliśmy plany, robiliśmy szkice wielkiej Warszawy przyszłości. I Warszawa jest wielka. Prędzej to nastąpiło, niż przypuszczaliśmy. Nie za lat pięćdziesiąt, nie za sto, lecz dziś widzę wielką Warszawę. Gdy teraz do was mówię, widzę ją przez okna w całej wielkości i chwale, otoczoną kłębami dymu, rozczerwienioną płomieniami ognia, wspaniałą, niezniszczalną, wielka, walczącą Warszawę. I choć tam, gdzie miały być wspaniałe sierocińce - gruzy leżą, choć tam, gdzie miały być parki - dziś są barykady gęsto trupami pokryte, choć płoną nasze biblioteki, choć palą się szpitale - nie za lat pięćdziesiąt, nie za sto, lecz dziś Warszawa broniąca honoru Polski jest u szczytu swej wielkości i sławy".

  • Po kapitulacji miasta był współtwórcą struktury administracji podziemnej. Współpracował z pierwszym komendantem Głównym Służby Zwycięstwa Polski gen. M. Karaszewiczem-Tokarzewskim. 27 października 1939 roku Stefan Starzyński został aresztowany przez Niemców w Ratuszu, a następnie przewieziony na Pawiak. Wśród historyków nie ma zgodności co do miejsca i czasu śmierci prezydenta. Pion śledczy warszawskiego oddziału IPN próbuje ustalić szczegóły zabójstwa Starzyńskiego, "dokonanego w dotychczas nieustalonym miejscu i czasie w okresie od grudnia 1939 r. do maja 1945 r.". W tym celu IPN poszukuje w Polsce i za granicą nowych źródeł. Przesłuchiwani są świadkowie, prowadzone są też poszukiwania archiwalne. W dotychczasowym śledztwie ustalono, że Starzyńskiego aresztowało Gestapo w październiku 1939 r. W więzieniu na Pawiaku przebywał do końca grudnia 1939 r., kiedy wywieziono go w nieznanym kierunku. Istnieje szereg sprzecznych ze sobą hipotez co do dalszych losów Starzyńskiego i okoliczności jego śmierci. Wszystkie są poddawane "procesowej weryfikacji" przez IPN. Oto one:

    - był więziony w Dachau i tam rozstrzelany 17 sierpnia lub października 1943 r.,

    - był więźniem obozu koncentracyjnego Dora, skąd w drugiej połowie 1944 r. przewieziono go do pracy w fabryce w Wittenberge nad Łabą, gdzie w końcu marca lub w początkach kwietnia 1945 r. został rozstrzelany w grupie więźniów,

    - został zamęczony w obozie w Baalberge powiat Bernburg wiosną 1944 r.,

    - był więziony na przełomie 1942/1943 r. w Berlinie w Spandau, gdzie mógł zostać zamordowany lub skąd przewieziono go do innego więzienia,

    - przebywał w więzieniu Moabit w Berlinie i tam został zamordowany pod koniec 1943 r.,

    - był w 1944 roku więźniem obozu we Flossenburgu i tam został zamordowany na kilka dni przed wyzwoleniem obozu przez wojska amerykańskie w kwietniu 1945 r.,

    - był więźniem obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen lub Oranienburgu i w jednym z nich mógł zostać zgładzony.

      • Symboliczny grób Stefana Starzyńskiego znajduje się na Powązkach w Warszawie.


      • Pomnik Stefana Starzyńskiego na Placu Bankowym w Warszawie


      • Pomnik Stefana Starzyńskiego w Warszawie przy Alei Stanów Zjednoczonych


      • Fragment oprawy meczu derbowego Legia – Polonia na stadionie Legii w Warszawie w 2005 r.

      • Tablica na ścianie Zespołu Szkół Ekonomicznych

      • W roku 1979 Zespół Szkół Ekonomicznych w Gorzowie Wlkp. otrzymał imię Stefana Starzyńskiego. O wyborze patrona zadecydował nie tylko powszechnie znany fakt bohaterskiej postawy Stefana Starzyńskiego we wrześniu 1939 roku, lecz także uznanie dla jego dorobku naukowego jako jednego z najwybitniejszych polskich ekonomistów.

        Stefan Starzyński – uczestnik walk o niepodległą Polskę, oficer Wojska Polskiego, a jednocześnie - wybitny ekonomista i polityk, jest symbolem zespolenia tradycji polskiego romantyzmu i pozytywizmu. Jest wzorem nowoczesnego patriotyzmu, polegającego na służeniu Ojczyźnie nie tylko krwią, lecz także codzienną, wytrwałą pracą.

      • Gablota poświęcona Patronowi Szkoły

      • Opracowano przy wykorzystaniu materiałów źródłowych zamieszczonych m.in. w: pl.wikipedia.org, www.11listopada1918.pl, warszawa.wikia.com, www.um.warszawa.pl, www.komendant.cal.pl, www.szkola.warszawa.pl, www.dziennik.pl, Drozdowski M. M., Stefan Starzyński, prezydent Warszawy, Warszawa 1980., Wardzyńska M., Prezydent Warszawy Stefan Starzyński – „N.N” // Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej. – 2007 nr 12.